زندگی خوب چه چیزی نیست؟

از وقتی که یادم می آید دنبال این بوده ام که "زندگی خوب" یعنی چه زندگی ای؟ کسانی که این وبلاگ را دنبال کرده باشند هم می دانند که این موضوع دغدغه ام بوده و گاهاً از نگاه خودم به جنبه هایی از آن پرداخته ام یا از قول نویسندگان و متفکران مختلفی نقل کرده ام که از نظر آنها زندگی خوب یعنی چه.

مدت زیادی درگیر مطالعه کتاب "هنر انسان شدن" کارل راجرز بودم. راجرز از روانشناسان برجسته و معتبری است که بیشتر از سی سال مستقیماً با کار رواندرمانی درگیر بوده است و تحقیقات مختلفی هم در حوزه های مختلف روانشناسی دارد.

در بخشی از این کتاب که می خواهد توصیفی از زندگی خوب از نظر خودش و با تکیه بر تجربیات خودش و ده ها هزار مراجعی که طی سال های زندگی اش با آنها سر و کار داشته ارائه دهد، ابتدا توضیح می دهد که زندگی خوب چه چیزی نیست.

دلم می خواهد در کنار همه مطالب و نقل قول هایی که در مورد زندگی خوب در اینجا نوشته ام توضیحات راجرز را هم بنویسم.

 

زندگی خوب چه چیزی نیست:

" از آنجا که همواره کوشیده ام با تفاهم هرچه بیشتر تجربه های مراجعانم را همانگونه که آنها درکشان می کنند درک کنم و بفهمم، به تدریج به نتیجه ای منفی در مورد زندگی خوب رسیده ام و آن این است که تصور می کنم زندگی خوب اتخاذ وضع و حالت ثابتی نیست. به گمان من، زندگی خوب، رسیدن به مرحله فضیلت یا رضایت یا نیروانا هم نیست. زندگی خوب وضع ثابتی نیست که فرد در آن به سازگاری و کمال دست یابد و یا شکوفا شدن و تحقق یافتن نیز نیست. حتی به اصطلاح روانشناسان مرحله کاهش سائق یا کاهش تنش یا رسیدن به تعادل حیاتی هم نیست.

به عقیده من همه این لغات و عبارات به طرزی مورد استفاده قرار گرفته است که نشان می دهد اگر ما به یک یا چند مرحله از این مراحل فرضی نائل شویم، به هدف زندگی نیز دست یافته ایم. مسلم آن است که خوشبختی یا سازگاری برای بسیاری از مردم، نوعی از بودن است که آن را مترادف با زندگی خوب می دانند و دانشمندان علوم اجتماعی نیز غالباً از کاهش تنش یا وصول به تعادل و توازن حیاتی چنان سخن گفته اند که گویی این حالات و مراحل با هدف فرآیند زندگی ملازمه دارند.

اما من در نهایت تعجب دریافته ام که تجاربم بر هیچ یک از این تعاریف صحه نمی گذارد. اگر تجربه ی آن گروه از افرادی را که به نظر می رسد در طی رابطه درمانی بیشترین نشانه های حرکت و تغییر را بارز کرده اند، و کسانی را که در سال های پس از پایان درمان در جهت زندگی خوب پیشرفت واقعی کرده و می کنند، ملاک قرار دهیم، در این صورت فکر می کنم وضع این افراد به هیچ وجه با هیچ یک از عباراتی که به وضع ساکن و راکد هستی اشاره می کنند، همانندی ندارد. به عقیده من اگر این افراد را "سازگار" توصیف کنیم، به آنها اهانت کرده ایم، یا اگر آنان را با صفات و عناوینی چون خوشبخت یا خوشنود یا حتی "تحقق یافته" توصیف کنیم، این صفات و عناوین را نادرست تلقی می کنند. با شناختی که من از این افراد دارم، به طور قطع نمی توانم بگویم که همه تنش هایشان کاهش یافته است و یا به تعادل حیاتی دست یافته اند.

بنابراین به ناچار از خود می پرسم که آیا طریقی برای ارائه تعریفی جامع از وضع این افراد وجود دارد؟ آیا می توانم تعریفی از زندگی خوب به دست دهم که با واقعیت هایی که مشاهده کرده ام همخوانی داشته باشد؟"

 

هدفم از نوشتن این مطلب، نقل همین قسمت از صحبت های راجرز بود( که از نظر من مهمترین بخش از حرف های او در زمینه زندگی خوب است). او بعد از بیان این تجربیات تعریف خودش را هم از زندگی خوب و برخی مولفه هایش ارائه می دهد:

اگر بخواهم با عباراتی موجز، حقیقت حال این افراد را به درستی توضیح دهم، این تعریف به دست می آید: زندگی خوب، یک فرآیند است، نه مرحله ای از هستی.

زندگی خوب خط سیر و جهت است و نه مقصد.

 

راجرز در ادامه برخی مولفه های این فرایند و مسیر را هم بیان می کند که جهت رفع کنجکاوی اولیه شما ;) تعدادی از آنها را لیست می کنم اما به نظرم اگر این موضوع برای شما هم دغدغه است، ضرر نمی کنید کتاب هنر انسان شدن راجرز را مطالعه کنید.

-صراحت فزاینده در نحوه تجربه کردن

-تمایل روزافزون به زیستن کامل در هر لحظه و تجربه کردن آن لحظه

-اعتماد روزافزون فرد به تمامی ارگانیزمش(ارگانیسم جسمی و روانی)

 

این کتاب، توسط خانم مهین میلانی ترجمه و به همت نشر نو روانه بازار کتاب شده است.