زندگی در کلمات

گاه نوشته ها

زندگی در کلمات

گاه نوشته ها

بایگانی
آخرین نظرات

۹۷ مطلب با موضوع «اجتماعیات» ثبت شده است

جمعه, ۳ تیر ۱۴۰۱، ۰۲:۰۲ ب.ظ

واقعیت گریزی و گریز به نظریه های آماده

چند ماه پیش یک روز داشتم به همسرم می گفتم که واقعاً چرا باید من و تو الان بنشینیم و به فایل صوتیِ پویا ناظران در مورد چهار تصمیم سرنوشت ساز حکمرانی و سیاستگذاری در جمهوری اسلامی گوش بدیم؟!

به نظرت اگر در یک جغرافیای دیگر بودیم به جای نشستن پای صحبت های ناظران ها و فاضلی ها و سریع القلم ها و زیدآبادی ها و ... دغدغه های دیگری نداشتیم که وقت و انرژی و زندگی مان را صرفش کنیم؟ دغدغه هایی که شاید، در نهایت و در پایان مسیر زندگی مان، وقتی مرورشان می کردیم بسیار با اهمیت تر بودند؟

در بیست سال گذشته دوبار از خودم پرسیدم که آیا می خواهم مهاجرت کنم یا نه؟ یک بار سال اولِ ورودم به دانشگاه بود و یکبار پس از تمام کردن تحصیلات دانشگاهی.

هر دوبار موقعیت و فرصت فوق العاده خوبی منتظرم بود. حداقل از استاندارد هایی که بسیاری از کسانی که بخاطر همین استاندارد ها مهاجرت می کردند و می کنند بالاتر بود. هر دوبار پاسخم یک نه قاطع بود به خودم.

اما در چند سال اخیر شاید ده ها بار آن سوال و آن دوراهی سراغم آمده بدون اینکه توانِ گفتنِ آن نه قاطع در من مانده باشد.

دلایلِ شخصیِ این تعلیقِ ناخوشایند و مستاصل کننده به کنار، دلایل عمومی ترش را احتمالاً بتوانید حدس بزنید.

 

نمی خواهم ژست روشنفکر بسیار! دغدغه مند برایتان بگیرم و بگویم که از فرط وطن درد به صورت شبانه روزی به خودم میپیچم. اما می توانم بگویم که در خانواده ای بزرگ شده ام که سرنوشت اطرافیان و مردم و کشور تا حدی دغدغه بوده است. شاید طی ده پانزده سال گذشته این دغدغه برای من هم پر رنگ تر از همیشه بوده.

 

به هر حال این مقدمات را گفتم که بگویم آن چند نفری که اسم بردم و تعداد دیگری که اسم نبردم را مدت هاست دنبال می کنم. اینها کسانی هستند که به گمان من دغدغه مردم و کشور را دارند و بخشی از زندگی شان را صرف این صورت مسئله و یافتن راه کار های برون رفت کرده اند.

چند ماه است درگیر این هستم که واقعاً صورت مسئله یا صورت مسائل اصلی کدامند و راهکار های منطبق بر واقعیات برای برون رفت کدام؟

طبیعتاً برای جواب سوالم مجبور بودم مروری بر آرا و نظراتِ کسانی که می شناختم داشته باشم.

راستش را بخواهید بجز چند مورد معدود، از میان نظراتشان نه صورت مسئله ی شفافی پیدا کردم و نه راهکارهایی منطبق بر واقعیات کشور.

 

در صحبت های برخی که احساس می کردم طرف اصلاً از صورت مسئله شروع نکرده! در واقع با ایده و مدلی در کتابی یا دانشگاهی(بخصوص آن ور آب) آشنا شده و حالا برای جواب هایی که در آن مدل یاد گرفته دنبال صورت مسئله می گردد. در آش شله قلم کار وضع موجود مملکت هم که هر چیزی که بخواهید را می توانید به سادگی پیدا کنید و همان را بر سرِ نیزه کنید. مثلاً طرف از فوکو یا فوکویاما چیزی آموخته و ابزار قالب گیری اش را برداشته و افتاده به جان جامعه.

صحبت برخی دیگر به نظرم آنقدر دور از فضای جامعه و واقعیات موجود است که انگار دو دنیای متفاوت موضوع بحث است. یکی دنیایی که روشنفکر! در آن زندگی می کند و یکی دنیایی که ما مردم با مسائل آن دست و پنجه نرم می کنیم.

در صحبت برخی دیگر نه خبری از صورت مسئله هست نه خبری از بررسی آلترناتیوها و پیامد های مثبت و منفی و نه راهکاری در عمل. در صحبت هایشان فقط ایده آل های همه پسند و کلی گویی هایی پیدا می شوند که اگر طرف را نمیشناختی فکر می ککردی با سیاستمداری پوپولیست مواجهی که مشغول رای جمع کردن است.

تازه اینها را در مورد کسانی می گویم که اسم و رسمی دارند و ریشه های دانش شان قابل ردیابی و عیان است. عده ی دیگری هستند که به کل در توهم به سر می برند. یا توهم خبری نیست درست میشود یا در توهم توطئه که کار اینها یا آنهاست و الی آخر.

هنوز به خیل عظیمِ خود روشنفکر پنداران اشاره ای نکرده ام و نمی کنم.

 

طبیعتاً فکر نمی کنم مسائلی که دغدغه امروز طیف وسیعی از ما مردمند مسائل ساده و سرراستی هستند، می دانم که مسائل مان کامپلکس و پیچیده هستند(یا به قول محمد فاضلی مسائل بدخیم هستند) و انتظار سرراستی از کسی ندارم اما آنقدر ساده لوح هم نیستم که صحبت ها و نظرات کسانی که اشاره کردم ولی از آنها اسم نبردم را به عنوان صورت مسئله های ما و راهکار هایشان را به عنوان راهکارهای منطبق بر واقعیات جامعه و کشور بپذیرم.

امیدوارم هر کدام از ما که به سراغ زمین بازی وسیع این روشنفکران(و البته هرجا و هر طیف دیگری) که می رویم بدون مسلح شدن به ابزارهای تفکر نقادانه و تحلیلی نرویم.

 

اما جوابی که فعلاً به آن تعلیقِ ناخوشایند داده ام این است که:

در لایه عمومی ترِ آیتم های تصمیم گیری ام، من هم مثل همه شاید دو بخش اصلی دارم. آسایش و آرامش.

رفتن و ماندنم احتمالاً بر آسایش مورد انتظارم تاثیر خواهد گذاشت ولی در این سن و سال آسایش چندان اولویتی برایم ندارد.

بعید می دانم آرامشم هم هیچ تغییری را تجربه کند. اگر بخواهم این موضوع را که تجربه آرامش بیشتر از آنکه از بیرون حاصل شود محصول مسیری درونی است کنار بگذارم و صرفاً تاثیر مهاجرت را بر سطح آرامشم بسنجم، فکر می کنم هر جای دنیا هم بروم باز هم وضعیت نزدیکان و جامعه و سرنوشت کشور به همان اندازه ای که امروز دغدغه ام است دغدغه می ماند و همه ی خبرهایی که الان دنبال می کنم را باز هم دنبال خواهم کرد و بعید است صرفاً با جابجایی جغرافیایی، حال و روز ذهنی و درونی ام تغییری بکند.

شاید اگر با دانسته های الانم به بیست سالگی برگردم(که فرض محال و بیخودی ای است) تصمیم متفاوتی بگیرم.

در لایه های شخصی تر و البته مهمترِ آیتم های تصمیم گیری ام هم وضعیت چندان تفاوتی با لایه های عمومی تر ندارد و اینجا هم آن نه قاطع وجود ندارد و بجز اینکه شاید کفه ی ماندن کمی سنگین تر از رفتن است چیز دیگری برای گفتن ندارم.

 

راه برون رفتی در سطح فردی هم سراغ ندارم که راحت دل و آرامش روان محصولش باشد.

تنها کاری که از دستم برمیاید همان کاری است که همیشه سعی کرده ام انجام دهم. اینکه درست زندگی کنم و به چیزی که فکر می کنم درست است عمل کنم. بر اساس اولویتها و ارزش هایی که در سلسله مراتب ارزش هایم جایگاه بالاتری دارند تصمیم بگیرم و به آن عمل کنم. در حدی که توان دارم برای اطرافیان و جامعه مفید باشم و اگر توان مفید بودن ندارم حداقل وبال و غیر سازنده نباشم.

حداقل طوری پیش بروم که خودم فکر کنم که در این مسیرم و همه ی تلاشم را کرده ام.

 

پی نوشت: می دانم که اول و آخر این مطلب با اصل مطلب(که در میانه ی متن بود) ممکن است بیربط به نظر برسند اما خودم اینطور فکر نمی کنم و گرنه نمی نوشتمش.

 

 

۲ نظر ۰۳ تیر ۰۱ ، ۱۴:۰۲
سامان عزیزی
جمعه, ۱۶ ارديبهشت ۱۴۰۱، ۰۲:۳۹ ب.ظ

تو قیاس از خویش می گیری و لیک ...

چند ماه پیش توی یه جمعی نشسته بودم که چند نفرشون از دوستانی بودند که سالهاست می شناسم. مثل همه ی صحبت های جمعیِ اغلبِ جمع هایِ چند سال اخیر که بحث هزینه های زندگی پایِ ثابت بحث هاست، بحث به هزینه های زندگی کشیده شد.

یکی از دوستان داشت می گفت که من سعی کردم سبک زندگیم رو طوری تنظیم کنم که بتونم با پنج میلیون تومن هم ماه رو بگذرونم و مشکل حادی برام پیش نیاد.

بحثها پیش رفت و کمی بعد، این دوستم کاری براش پیش اومد و رفت.

یکی دیگه از دوستان تا دید این دوستمون رفت گفت: "بدبختِ خسیس رو نگاه کنین که با این همه درآمدی که داره دلش نمیاد بیشتر از پنج میلیون در ماه خرج کنه. این بیچاره ها بلد نیستن خوب زندگی کنن و خرج کنن. خدا پول رو به کی داده! "

راستش من اون دوستمون رو که رفت چندین ساله میشناسم. کسب و کار خوب و درآمد  بالایی داره و خبر دارم که سالهاست سهم زیادی از درآمدش رو(تا جایی که من میدونم بیشترش رو) صرف رسیدگی به کودکان بدسرپرست یا بی سرپرست، بیماران و کودکان کار میکنه. به عبارتی میخوام بگم که پولی که این در یک ماه صرف کمک به دیگران میکنه از پولی که اون یکی دوستمون در تمام طول عمرش و با گرفتنِ ژستِ منجی عالم بشریت، صرف کمک کرده بیشتره(البته صورت مسئله مون کمک کردن نیست اینجا.صرفاً منظورم مقایسه میزان پولیه که توسط این دو نفر توزیع میشه، حالا هرجا که باشه). منظورش از اون حرفش هم این بود که من تلاش کردم سبک زندگیم طوری باشه که برای اون حالت هم آماده باشم نه اینکه فقط پنج میلیون هزینه می کنم برای گذران زندگیم.

می خواستم چیزی بگم که از حرفهایی که زد خجالت بکشه اما خیلی وقته دارم تمرین می کنم که حرف هایی که میدونم هیچ تاثیری نداره رو نزنم. حساب کردم دیدم این آدم ارزش خراب شدن تمرینم رو نداره بنابراین فقط به گفتن این بسنده کردم که : برادر! ما خیلی وقتها رفتار دیگران رو با مدل ذهنی خودمون تفسیر می کنیم و این یعنی اینکه بیشتر داریم در مورد خودمون اطلاعات میدیم نه نگرش و مدل ذهنی دیگران. البته مطمئنم که اون اصلاً متوجه نشد چی گفتم اما به هر حال دل خودم کمی خنک شد بدون اینکه تمرینم رو خراب کرده باشم ;)

*

فکر می کنم چند هفته پیش بود که ایلان ماسک گفته بود که من از خودم خونه ای ندارم و به معنای واقعی کلمه دارم تو خونه ی دوستام زندگی می کنم.

چند روز بعد از این قضیه یکی از دوستانم که چند وقتیه یک شرکت استارت آپی راه انداخته داشت اینو برام نقل میکرد و میگفت منم میخوام خونه مو بفروشم و صرف برنامه های شرکتم کنم.

کاری به درستی و غلطیِ تصمیمش ندارم چون خودش بهتر از جزئیاتش خبر داره اما حسی که ازش گرفتم این بود که در جهان خودش (یعنی در بستر و دایره ارتباطاش)فقط دوست داره شبیه ایلان! به نظر بیاد. درست مثل خیل عظیمی از استارتاپ های کشورمون که فقط رفتارهای سیلیکون ولی رو کپی کردن و مدل ذهنی رو یاد نگرفتن و به محض کوچکترین تغییری در فضای کسب و کارشون، همه چیزشون به هم میریزه.

*

چند وقت پیش اتفاق جالبی برای من و یکی از دوستان که اون هم به فایل گفتگوی معلم مون(محمد رضا شعبانعلی) گوش داده بود افتاد.

محمد رضا در جایی از بحثش داشت در مورد قوانین مرتبه دو زندگیش صحبت می کرد و به عنوان یه مثال ساده(از ده ها مثال دیگه) به این اشاره کرد که من مطلقاً به هیچ تماس یا پیغام ناشناسی جواب نمیدم و توضیحاتی هم در این مورد داد.

این دوست ما به نوعی فریلنسر حساب میشه. کارهای فنی کامپیوتری برای افراد و شرکت های مختلف انجام میده. در واقع کلی کارت ویزیت فیزیکی و دیجیتال پخش کرده که یه روزی یکی کارش بهش بیفته و باهاش تماس بگیره.

در گذشته منم هر وقت کسی کاری داشت که این دوستم میتونست کارش رو راه بندازه رو بهش معرفی میکردم(در واقع شماره یا کارت ویزیتش رو میدادم که باهاش تماس بگیرن).

خلاصه اینکه طبق روال سابق شماره شو به یه نفر دادم که باهاش تماس بگیره. اتفاقاً پروژه خیلی مناسبی هم برای این دوستم داشت.

بعد از چند روز اون فرد باهام تماس گرفت و گفت چند روزه هرچی تماس میگیرم با اون دوستت جواب نمیده، میشه خودتم یه پیگیری بکنی؟

بهش زنگ زدم و بلافاصله گوشی رو برداشت. گفتم مشکلی برات پیش اومده که تماس هاتو جواب نمیدی؟ گفت نه چطور مگه. ماجرا رو براش گفتم. ایشونم در کمال ناباوری گفت که از وقتی توضیحات محمدرضا رو گوش دادم و بهشون فکر کردم(دقت کنین گفت فکر کردم!) دیگه تماس های ناشناس رو جواب نمیدم. چون هر کاری هم بخواد بهم معرفی بشه معرفش باید باهام هماهنگ کنه طبیعتاً. گفتم تا حالا چند هزار کارت ویزیت چاپ کردی؟ توی چندتا سایت آگهی کردی شمارتو؟ گفت خودت که میدونی خیلی زیاد.

گفتم ای عزیزِ دل برادر! با توجه به سبک تو برای گرفتن پروژه هات و روشی که از اون طریق کار جذب میکنی، تو نه تنها باید تماس های ناشناس رو جواب بدی بلکه باید صدای زنگ موبایلت رو تا ته زیاد کنی و بذاری ویبره هم بزنه و با یه بند محکمی موبایلت رو از گردنت آویزون کنی که کوچکترین تماس یا پیام ناشناسی از دستت نره.

اگه صرفاً کسب و کاری هم به این مسئله نگاه کنی، جواب دادن به همه ی تماس های ناشناس برای تو به همون اندازه درست و مفیده که جواب ندادن به تماس های ناشناس برای محمدرضا. منطق هر دو کار هم یکیه تقریباً!

چطور کپی رفتار رو انقدر سریع گرفتی ولی اونجا که میگه مدل های ذهنی رو یاد بگیرم رو نگرفتی.

پس از آن از نقشِ نصیحت کننده طلبکار به در آمده و باقی گفتگو را همچون آدمیزاد ادامه دادم ;)

*

به نظرم هر کدوم از ما میتونیم با یک دقت ساده به زندگی روزمره و تصمیم گیری ها و رفتارهای خودمون و دیگران، ده ها مثال از این جنس پیدا کنیم. بنابراین از ردیف کردن مثال های دیگه صرف نظر می کنم.

مثال اول، نمونه ای از تفسیر رفتار دیگران با مدل ذهنی خودمون بود و دو مثال دیگه نمونه هایی از کپی کردنِ صرفِ رفتار دیگران بدون فهم مدل ذهنیِ پشت اون رفتار بود.

 

خب منظورت چیه؟یعنی میگی اصلاً نباید از رفتار هایی که میبینیم یاد بگیریم و یکراست بریم مدل ذهنی رو پیدا کنیم؟

تا جایی من میفهمم اصلاً منظور این نیست.

در واقع یکی از راه هایی که انسان ها میتونن یاد بگیرن از طریق توجه به رفتار هاست(اگر عینک علم شناختی(کاگنتیو) در مورد یادگیری (از طریق مشاهده) رو به چشم زده باشیم که برخی پرچمداران این رشته معتقدند که تنها راهه).

ما ناگزیریم که جهان رو از دریچه ی نگاه محدود خودمون ببینیم(شما راه دیگه ای سراغ دارین؟) و

از طرفی حدس زدنِ مدل ذهنی و یاد گرفتن مدل ذهنی دیگران در خلا نمیتونه اتفاق بیفته و باید خروجی های این مدل تحلیل بشن(که همون رفتارها هستن) تا به مرکز پردازش برسیم(که همون مدل ذهنی باشه).

اما به نظر میرسه ما انسانها طوری طراحی شدیم که در این زمینه به شدت مستعدِ خطا کردن و بیراهه رفتنیم. برای راحتی کار صورت مسئله رو انقدر تنزل میدیم و ساده سازیش میکنیم که اصلاً وادار به فکر کردن نشیم و یه نتیجه گیری سطحی می کنیم و به ادامه زندگی مشغول میشیم.

مثلاً بالاتر گفتم که خروجی ها باید تحلیل بشن. طبیعتاً تحلیل خروجی ها با تحلیل یک خروجی زمین تا آسمون فرق میکنه ولی ما برای راحتی کار "یک خروجی" رو عزیزتر میشماریم و همچنان در جهل مرکب به حیات نباتی مون ادامه میدیم.(البته امیدوارم اینطور حرف زدن به کسی برنخوره چون خودم انقدر از این خطاها داشتم و دارم که مخاطب اول و آخر حرفم خودمم)

درست مثل این بی سوادهایی که عاشق تفسیر زبان بدن هستن! یک حرکت رو میگیرن و داستانشونو میسازن.

 

به هر حال از این همه داستان سرایی میخواستم به دو جمله برسم که:

- با تقلید صرف از رفتار یک فرد دیگر به هیچ عنوان شبیه او نخواهیم شد و حتی اگر برای مقطع کوتاهی بتونیم خودمون و دیگران رو فریب بدیم که شبیه او به نظر برسیم.

- با تقلید صرف از رفتار یک کسب و کار دیگر به هیچ عنوان شبیه آن کسب و کار نخواهیم شد حتی اگر برای مقطع کوتاهی بتونیم خودمون و دیگران رو فریب بدیم که شبیه اون کسب و کار به نظر برسیم.

 

با این جمله میشه بازی کرد و جمله های دیگه ای هم تولید کرد! مثل :

- با تقلید صرف از رفتار های یک مدیر دیگر به هیچ عنوان به مدیری شبیه او تبدیل نخواهیم شد حتی اگر ...

- با تقلید صرف از رفتار های یک سخنران خوب به هیچ عنوان به سخنرانی شبیه او تبدیل تخواهیم شد حتی اگر ...

- با تقلید صرف از رفتار های یک روانشناس موفق به هیچ عنوان به روانشناسی سبیه او تبدیل نخواهیم شد حتی اگر ...

- با تقلید صرف از رفتار های یک نویسنده موفق به هیچ عنوان به نویسنده ای شبیه او تبدیل نخواهیم شد حتی اگر ...

- با تقلید صرف از رفتار های یک پزشک خوب به هیچ عنوان به پزشکی شبیه او تبدیل نخواهیم شد حتی اگر ...

- با تقلید صرف از رفتار های یک حکمران خوب به هیچ عنوان به حکمرانی شبیه او تبدیل نخواهیم شد حتی اگر ...

- و الی آخر

با این راه و روش، بیشتر یک مدیرنما، سخنران نما(یا همون شو من)، روانشناس نما، نویسنده نما و پزشک نما خواهیم بود.

 

اما موضوع دیگه ای که فکر می کنم خیلی مهمه اینه که سعی کنیم از مثال های مشابه نمونه اول این مطلب تا جای ممکن پرهیز کنیم. یعنی تفسیر رفتار دیگران با مدل ذهنی خودمون. قطعاً نمیشه کلاً کنارش گذاشت(نه ممکنه و نه مفید) چون فرایند اتوماتیکِ ذهن ماست که خروجی چندصدهزار سال تکامله. اما به نظرم هر جا دیدیم که داریم با یک یا تعداد معدودی رفتار، نتیجه گیری میکنیم و مدل ذهنی و نگرش اون شخص رو سهل الوصول فرض میگیریم باید مراقب باشیم. به نظرم این حداقل کاریه که ازمون برمیاد.

شاید این مشکل و خطا(تفسیر رفتار دیگران با مدل ذهنی خودمون) مادر خطای دوم هم باشه(تقلید صرف رفتار بدون فهم مدل ذهنی).

 

پی نوشت: و در اینجا شما رو به خوندن دو بیت از دو داستان مجزا در مثنوی مولانا دعوت میکنم(با جستجوی این دو بیت به اون دو داستان هم میرسین.از ارجاع به سایر داستان های تابلوتر خودداری کردم مثل "خر برفت و خر برفت آغاز کرد";) ).

 

تو قیاس از خویش می گیری و لیک // دورِ دور افتاده ای بنگر تو نیک

 

از چه ای کل با کلان آمیختی // مر تو هم از شیشه روغن ریختی

 

پی نوشت بعدی: انگار دوباره رفتم رو مود نصیحت الملوک :) امیدوارم زودتر از این مود خارج شم.

۲ نظر ۱۶ ارديبهشت ۰۱ ، ۱۴:۳۹
سامان عزیزی
سه شنبه, ۲ فروردين ۱۴۰۱، ۰۱:۳۵ ب.ظ

دعای 1401

پروردگارا سال 1400 که گذشت ولی لطفاً در سال جدید ما را در زمره ی این چند دسته قرار نده و چنین افرادی را از ما دور نگه دار:

 

* از کسانی که از باد گلوی استاد یا استادانشون هم نکات آموزنده برای ما استخراج می کنند.

خدایا خودت میدونی که رعایت حالت رو کردم وگرنه اینها از جاهای دیگه ی استادانشون هم نکته های آموزنده بیرون می کشند.

اگر امکانش بود به راه راست هدایتشون کن. هر چند که احتمالاً خودت هم به این نتیجه رسیدی که اینان اصلاح بشو نیستند، که اگر بودند با همان نکات استخراجی یه چیزی می شدند. خلاصه خود دانی به ما ربطی نداره، فقط از ما دور نگه شون دار.

 

* از کسانی که خودشون چیزی برای عرضه ندارند و فقط با "مخالف خوانی" سعی در ابراز وجود دارند.

در واقع اگر چیزی بهشون نگی که باهاش مخالفت کنن ممکنه با افراد لال یا گنگ اشتباه گرفته بشن و حتی باعث بدنام شدن این بندگان عزیزت بشن.

خدایا بخاطر خودت و بقیه بندگانت میگم وگرنه من که خوب از پسشون برمیام، فقط کمی حرص میخورم که اونم با این دنیایی که تو ساختی خیلی هم طبیعیه.

 

* از کسانی که یه چیزی خوندن یا شنیدن، ولی از درکش عاجزن و در هر جای با ربط و بیربطی همون چهارتا کلمه یا جمله ای رو که خوندن یا شنیدن به جهان بیرون پمپاژ می کنن.

لطفاً یه کاری کن که اینها با واژه ها و اصطلاحات(خدایا عمداً نگفتم "مفاهیم" چون حیفم اومد از مشتقات "فهم" در چیزی که به این دسته مربوط میشه استفاده کنم) جدید یا تخصصی یا پر طمطراق آشنا نشن وگرنه به هفتاد روش سامورایی الباقی بندگانت رو ضربه فنی می کنن و همه ی زحماتی که برای لگد کردنِ گِلِ شون کشیدی رو به باد فنا می دن.

 

* از کسانی که مدل ذهنی توئیتری دارند.

خدایا شاید وقت نکرده باشی که اطلاعاتت رو بروز کنی، پس اجازه میخوام کمی بیشتر توضیح بدم برات که یهو نزنی کل توئیتر رو صیانت کنی.

مدل ذهنی توئیتری مختص افرادی است که در هر زمینه ای به سطحی ترین اطلاعات اون زمینه مجهز شدند و به این سطحی ترین اطلاعات همچون جان شون غیرت و تعصب می ورزن.

حافظه شون روی ماهی قرمز رو سفید کرده، طوری که امروز با شمشیری که خون ازش میچکه توئیت می زنن و فردا بازهم با شمشیر خون چکان، توئیتی صد و هشتاد درجه خلاف توئیت قبلی می زنن و تناقض و تعارض ذاتیِ این دو موضع گیری رو متوجه نمیشن.

جالب اینه که با اون همه تناقض و تعارض، هر چیزی رو که پتانسیل دوقطبی سازی داشته باشه رو دو قطبیش می کنن. نمیدونم شاید بخاطر شمشیری که دستشونه اینطوری هستن! چون شمشیر همه چیز رو دو قسمتی میکنه.

پروردگارا لطفاً اینها رو با توئیت زن های پولی اشتباه نگیری. اون مزدورانِ بنده خدا! رو من کاری باهاشون ندارم. خودت میدونی و بندگانت. اینهایی که من گفتم خودشون رو روشنفکران و مصلحان صدا می کنن(بعداً نری بگی سامان بَده، تقلب هم بهت رسوندم).

و مطمئناً خودت میدونی که کسانی که مدل ذهنی توئیتری دارند فقط در توئیتر نیستند و ممکنه همه جا بشه پیداشون کرد. صرفاً جهت ملموس کردن مدل ذهنیشون از توئیتر مثال زدم.

 

* خدایا دیدی یک عده ای در یک عده ی دیگری ذوب میشن؟

اون عده ای که ذوب میشن رو از ما دور نگه دار. در مورد اونهایی هم که اینها در اونها ذوب شدن(زنده،مرده،متفکر،نویسنده، روانشناس انگیزشی، سلبریتی،شومن یا شو وُمن یا هر شخص دیگری، فرقی نمیکنه براشون)، به خودمون قوه تشخیص و هوشمندیِ انتخاب درست و مفید عطا کن. دستت درد نکنه.

 

* از کسانی که خودشون و راه های ارتزاقشون تا خرخره در لجن و رشوه و رانت و فساد و بی اخلاقی و غیره غرق هستن ولی همه جا شعار های قشنگ مبارزه با همون چیزایی که خودشون تا خرخره در اون غرق اند رو میدن.

خدایا اینها رو فقط دور نگه ندار، لطفاً یه بلایی هم سرشون بیار(خواهشمندیم دقت بفرما که تیرت خطا نره! دیدیم که میگیم). حداقل یه کاری کن که اون چیزایی که درش غرق هستن بیشتر بالا بیاد و از سرشون بگذره و راه نفسشون رو ببنده که به خلق خدا هم نیمچه نَفَسی برسه.

 

* پروردگارا لطفاً یه نگاهی هم به این مطلب بنداز.

ما تلاشمون رو کردیم که نه در زمره ی اون چند دسته باشیم و نه بهشون نزدیک بشیم، اما با وجود برخی دستاوردهامون در اون زمینه باز هم میزان موفقیت مون اونطور که دلمون میخواست رضایتبخش نبوده. لطفاً اگه کاری از دستت برمیاد که بهتر بتونیم از اون دسته ها هم دور بمونیم از ما دریغ مکن.

 

پی نوشت برای خداوند متعال:

1-خدایا دعاهای قبلیمون رو که به معاونینت ارجاع دادی و افتاد توی بروکراسیِ اداری و ما رو برای دیدن نتایج هی به امروز و فردا حواله میدن. یکسال تمام هم که به ما میگفتن سیستم قطِ (کاش یه ستاد مبارزه با غلط املایی هم براشون میزدین). حداقل اینها رو خودت رسیدگی کن خدایا. نگذار امیدمون بیشتر از این از دست بره.

2-پروردگارا میدونم که خودت همه اینها رو میدونستی. جسارت منو ببخش که توضیحشون دادم. واقعیتش چون میدونستم سرت به لگد کردن گِل ها گرمه که آدمیزاد بیشتری(شما بخوانید دردسرِ بیشتری) برای عذاب جهانیان روانه زمین کنی این توضیحات رو برات نوشتم. سعی کردم که ساده بنویسم که با تمرکز کم هم بتونی بخونی وقتت تلف نشه و مستقیم بری سراغ اجابت دعاها.

3-خداوندا لطفاً بخاطر سرشلوغی با خودت نگی "یه تعدادیشو اجابت کنین کارش راه بیفته فعلاً"، چون خودم اصل پارتو رو روی دعاهام اعمال کردم و 80درصدشون رو گذاشتم برای سال های بعد(البته اگه زندمون بذاری). خواهشمندیم به تمام موارد رسیدگی بفرمائید.

4-ارادتمند،چاکر و بنده مخلص تو، سامان.

 

پی نوشت:

آرزو میکنم روزهای بهتری منتظر همه ما باشه طوری که آرامش، قرار و رضایت از زندگی، بیشتر از قبل بشه.

عید نوروز مبارک

 

۱ نظر ۰۲ فروردين ۰۱ ، ۱۳:۳۵
سامان عزیزی
سه شنبه, ۱۷ اسفند ۱۴۰۰، ۱۲:۱۹ ق.ظ

چرنوبیل اقتصادی (و اجتماعی-فرهنگی)

احتمالاً مینی سریال چرنوبیل را دیده اید. اما اگر تا به حال ندیده اید پیشنهاد می کنم حتماً ببینید.

من این سریال را دو سه ماه بعد از انتشارش در سال 2019 دیدم ولی چند ماه پیش احساس کردم که ارزشش را دارد که بنشینم و دوباره آنرا تماشا کنم.

البته در این مطلب قصد ندارم که در مورد فیلم و سریال دیدن صحبت کنم، حرف خاصی هم در این زمینه ندارم که بزنم. نه فیلم بین حرفه ای هستم و نه از سینما چندان سر در می آروم. ولی داخل پرانتز دلم می خواهد در ادامه این یکی دو خطی که در مورد سریال چرنوبیل نوشتم پیشنهاد کنم که هر فیلم و سریالی را که جناب فراستی(منتقد عظمی!) گفت بد است حتماً ببینید.هرچه بیشتر تاکید کردند که خیلی بد است به احتمال زیاد بیشتر ارزش دیدن دارد ;) .برای من که تا الان جواب داده است.

می دانم بیربط بود ولی مانده بود سر دلم و باید یکجایی میگفتمش و الان هم که دیدم دارم در مورد فیلم و سریال حرف میزنم دامن از کف بدادم دیگر.

بگذریم و برویم سرِ اصل مطلب.

 

چرنوبیل و برخی دیگر از حوادث مشابه مانند فوکوشیما و میناماتا یا لکه نفتی بریتیش پترولیوم و غیره، نماد فجایع زیست محیطی در جهان هستند.

فاجعه اتمی چرنوبیل در زمان اتحاد جماهیر شوروی رخ داد و پیامد های فاجعه بار آن تا به امروز هم ادامه داشته است.

چیزی که در مورد چرنوبیل همیشه ذهنم را مشغول خودش نگه می دارد سلسله دلایل و اتفاقاتی است که منجر به این فاجعه شد.

با اشاره ای که به این سریال داشتم، امیدورام اینطور برداشت نکنید که با دیدن این سریال می توانیم دلایل را ریشه یابی کنیم. این سریال به جای خود، حتی اگر مستند تاریخی هم بود بعید می دانم چنین امکانی را برایمان فراهم می کرد.

خارج از بحث سریال، مطالعه تاریخی هم می تواند کمکمان کند برای ریشه یابی دلایل. اما در هر صورت با یک "تحلیل پس نگر(گذشته نگر)" مواجهه هستیم و طبیعتاً به همه ی خطاهای تحلیل های پس نگر هم آغشته خواهیم بود.

با وجود همه این مسائل، فکر می کنم باز هم اندیشیدن به دلایل و علت های چرنوبیل، درس های مهمی برایمان خواهد داشت. حتی اگر صرفاً گوشه هایی از این دلایل را بررسی کنیم.

به هر حال، عواملی که فکر می کنم نقش مهمی در این فاجعه داشتند را لیست می کنم:

 

  • تصمیم گیریِ از بالا به پائین و دستوریِ صرف
  • نگاه امنیتی به همه چیز
  • سیستم صلب سازمانی از جنس نظامی گری
  • مطیع پروری و پاداش دادن به فرمانبرداریِ کور و چشم بسته
  • تمرکز بر شعار دادن و شو آف به جای تمرکز بر واقعیات
  • بستنِ راهِ بازخوردهای از پائین به بالا
  • نفهمیدن سیستم ها و توهمِ اینکه سیستم ها با فرمان و دستور و بخشنامه در مسیر مورد نظر ما حرکت می کنند
  • مداخله گریِ عجولانه و عدم بررسیِ پیامد های مرتبه دو و سه و الی آخر
  • سانسور اطلاعاتی و جلوگیری از چرخش اطلاعات ضروری میان مجریان و تصمیم گیران دخیل در کار
  • ناسازگاری و ناهمسو بودنِ منافعِ لایه های پائین با منافع لایه بالا و راس هرم(تعارض منافع)
  • بی توجهی به شاخص های عملکردی و تمرکز بر ارائه خوشایندِ مدیران رده بالا به جای تمرکز بر گرفتن نتایج مطلوب

 

حالا لطفاً یک بار دیگر به فهرست دلایل نگاه کنید. سعی کنید که فراموش کنید در مورد چرنوبیل صحبت می کردیم. به زبان دیگر، لیست دلایل را بی توجه به اینکه در مورد چرنوبیل صحبت می کردیم بررسی کنید.

فکر می کنم به سادگی می توانید این دلایل را برای هر سیستم و ساختار دیگری(در سطح کلان) هم به کار ببرید. در واقع این مشکلات در هر ساختار و سیستم دیگری هم وجود داشته باشند، به احتمال زیاد چیزی جز فاجعه به بار نخواهند آورد. ممکن است دیر و زود داشته باشد اما سوخت و سوز ندارد.

طبیعی است که برخی از دلایلی که در فهرست بالا آمده با هم همپوشانی هایی داشته باشند.تفکیک آنها صرفاً به خاطر تاکید بیشتر و شفاف سازی بهتر است. و همانطور که بالاتر اشاره کردم، بدیهی است که اینها همه ی دلایل وقوع این فاجعه نیستند. در این فهرست حتی به دلایل فنی وقوع فاجعه هم هیچ اشاره ای نشد(مثل خنک کننده های راکتور هسته ای و غیره).

 

بیائید کمی در مورد سیستم اقتصادی کشورمان فکر کنیم.

از اقتصاد دستوری و قیمتگذاری دستوری و سایر مداخله هایی که در سیستم اقتصادی کشور وجود دارند شروع کنید.

از متوهمانی که فکر می کنند سیستم اقتصادی با دستور و فرمان آنها به هر سمتی که بخواهند حرکت می کند.

به همه ی قرارگاه ها و ستاد های مبارزه با قیمت مرغ و تخم و مرغ و گوشت و ماست و کره و هر کالا یا خدمت دیگری(حتی ستاد مبارزه با فقر مطلق! ،البته با گفتاردرمانی!) که به ذهنتان می رسد فکر کنید.

به همه ی جمله های "قیمت فلان چیز باید فلان قدر بشود!" فکر کنید.

 

بگذارید فهرست دلایل بالا را مجدداً همینجا بخوانیم. یعنی زیر تیترِ چرنوبیل اقتصادی:

 

  • تصمیم گیریِ از بالا به پائین و دستوریِ صرف
  • نگاه امنیتی به همه چیز
  • سیستم صلب سازمانی از جنس نظامی گری
  • مطیع پروری و پاداش دادن به فرمانبرداریِ کور و چشم بسته
  • تمرکز بر شعار دادن و شو آف به جای تمرکز بر واقعیات
  • بستنِ راهِ بازخوردهای از پائین به بالا
  • نفهمیدن سیستم ها و توهمِ اینکه سیستم ها با فرمان و دستور و بخشنامه در مسیر مورد نظر ما حرکت می کنند
  • مداخله گریِ عجولانه و عدم بررسیِ پیامد های مرتبه دو و سه و الی آخر
  • سانسور اطلاعاتی و جلوگیری از چرخش اطلاعات ضروری میان مجریان و تصمیم گیران دخیل در کار
  • ناسازگاری و ناهمسو بودنِ منافعِ لایه های پائین با منافع لایه بالا و راس هرم(تعارض منافع)
  • بی توجهی به شاخص های عملکردی و تمرکز بر ارائه خوشایندِ مدیران رده بالا به جای تمرکز بر گرفتن نتایج مطلوب

 

فکر نمی کنم نیاز به توضیح بیشتری باشد.

 

بیائید حوزه بررسی مان را تغییر دهیم و به سیستم اجتماعی-فرهنگی کشور فکر کنیم.

وضع موجود که نیازی به تشریح ندارد. برای سادگی کار هم می توانید یک حوزه محدود را در نظر بگیرید و سلسله دلایل وقوع فاجعه را که بالاتر مرور کردیم و نقش آنها را در خروجی و وضع موجود ببینیم.

به نظرم نیازی به تکرارشان نیست و بررسی چرنوبیل اجتماعی-فرهنگی را در بستر همان دلایل برای خودتان می گذارم.

 

آرزو می کنم حداقل، پیامدهای این فجایع به نسل های بعدی هم منتقل نشود.

 

۲ نظر ۱۷ اسفند ۰۰ ، ۰۰:۱۹
سامان عزیزی

چندین سال است که گفته ها و نوشته های دکتر فاضلی را دنبال می کنم. در واقع یکی از پنج منبعی است که در سال های اخیر، پیوسته پیگیری شان کرده ام و فکر می کنم از ایشان بسیار آموخته ام.

بر اساس آنچه که خبرگزاری ها منتشر کرده اند و از دوستانی که با ایشان در ارتباطند شنیده ام، ایشان از دانشگاه بهشتی اخراج شده اند!

درست است که در پایان جمله ی بالا، "علامت تعجب" گذاشته ام ولی راستش را بخواهید از شنیدن این خبر اصلاً متعجب نشدم  همانطور که خودشان هم تلویحاً این تعجب نکردن را تائید می کنند:

"یکی از بدترین لحظات در تاریخ هر ملتی، می تواند لحظه یا دوره ای باشد که در آن دیگر هیچ کاری، هر قدر که دور از عقل سلیم و انتظار عامه مردم باشد، تعجب برانگیز نباشد. لحظه ای که در مقابل تعجب از هر کار ناشایستی، خلق الله بگویند: تو غیر این انتظار داشتی؟ "

 

بدون هیچ حب و بغضی، می توانم بگویم که تنها دلیلی که هنوز به من(و احتمالاً خیلی های دیگر) اجازه نمی دهد که به جای واژه مهجور و نادرستِ "دانشگاه" ، از واژه دقیق و درستِ "موزه تاکسیدرمی" استفاده کنم، وجودِ معدود(خیلی معدود) اساتیدی مانند دکتر فاضلی است.

"تاکسیدرمی"، به فن نگه داری درازمدتِ پیکر جانوران گفته می شود طوری که شما وقتی به جانور نگاه می کنی، کاملاً شبیه جانور زنده است ولی در اصل درونش خالی شده است. تعبیر دیگری که برای تاکسیدرمی مورد استفاده قرار می گیرد، "از کاه آکندن" است.

 

به هر حال، بعد از این اتفاق و به دلایل خیلی واضحی، جایگاه محمد فاضلی در ذهن من یک پله نسبت به قبل بالاتر رفته است.

فکر می کنم ایشان برای تاثیر گذاری نیازی به جایگاه دانشگاهی ندارند. به نظرم صرفاً یک فقره از فعالیت های مفیدشان(مثلاً پادکست دغدغه ایران)، بسیار بیشتر از یک گلّه از همان اساتیدِ از کاه آکنده شده، برای ارتقای دانش و آگاهیِ جامعه ما مفید بوده است.

در پایان می خواهم از بانیان این اتفاق صمیمانه تشکر کنم. چون یکی از دغدغه های من برای محتواهایی که توسط محمد فاضلی منتشر می شدند این بود که این مطالب کمتر دیده و شنیده می شدند. اما خوشبخانه با این خبر و اتفاق، تا حد زیادی اطمینان دارم که مطالب ایشان بیشتر و بهتر در سطح جامعه دیده و شنیده خواهند شد.

 

برخی از مطالبی که قبلاً در این وبلاگ از دکتر فاضلی نقل کرده ام:

پادکست دغدغه ایران

کانال تلگرامی موفقیت های کوچک ایرانیان

افزایش ظرفیت حل مسئله

تعریفی از اصلاح گری

 

۱ نظر ۰۲ بهمن ۰۰ ، ۱۶:۴۰
سامان عزیزی
جمعه, ۲۸ آبان ۱۴۰۰، ۰۵:۵۶ ب.ظ

چرا مهاجرت نمی کنم؟ (صحبت های دکتر رنانی)

فکر می کنم بحث مهاجرت، یک بحث چند وجهی است و صرفاً نمی توان از یک جنبه به تحلیل آن پرداخت.

در واقع به نظر میرسد که مسئله مهاجرت از مسائل چند ریشه ای باشد و نمی توان صرفاً یک ریشه(مثلاً معیشتی) برای آن در نظر گرفت.

از طرفی، بررسی پیامد های این تصمیم(مهاجرت)، هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی وجوه مختلفی دارد.

این مقدمات را گفتم که بگویم من هم(شاید مثل بسیاری از شما) این مسئله را صرفاً از یک جنبه و صرفاً با یک عینک خاص نمی بینم.

 

متاسفانه(متاسفانه را، هم برای ما که مانده ایم، هم برای آنها که رفته اند و هم برای کشورمان می گویم)، بر اساس آمارهایی که گاه و بیگاه منتشر می شوند در سه چهار سال اخیر موج دیگری از مهاجرت آغاز شده است و ظاهراً همچنان ادامه دارد. البته بدون این آمارها هم، این موج برای بسیاری از ما کاملاً ملموس و قابل مشاهده است.

دیروز داشتم به صحبت های دکتر محسن رنانی در این زمینه گوش میدادم که به تازگی منتشر کرده اند.

صحبت های دکتر رنانی، همانطور که خودشان هم اشاره می کنند، در سطح فردی به مسئله مهاجرت می پردازد، از ریشه ها و دلایلی که منجر به این تصمیم می شود بحث زیادی به میان نمی آید(که البته برای یک فایل حدوداً یکساعته منطقی هم نیست)، و به نظر من، بخشی از استدلال ها و توضیحات ایشان از تجربه شخصی شان می آید و ممکن است در مورد فرد دیگری صادق نباشند.

همچنین فکر می کنم هم در بخش اول صحبت ها(بحث ساحت های سه گانه ی انسان بودگی) و هم در بخش دوم(مسئله مهاجرت و ارتباط آن با بخش اول بحث)، می شود مسائل و نظرات مختلفی را مطرح کرد که سمت و سوی بحث را به نقاط متفاوتی ببرد، اما با وجود همه ی این بحث ها، فکر می کنم صحبت های دکتر رنانی در این فایل صوتی ارزش گوش دادن و فکر کردن دارند.

به نظرم چه موافق صحبت ها و استدلال های ایشان باشیم و چه موافق نباشیم، بررسی کردن مسئله مهاجرت از این زاویه برایمان خالی از فایده نخواهد بود.

 

فایل صوتی صحبت های دکتر رنانی را می توانید همینجا بشنوید یا به کانال تلگرام ایشان مراجعه نمائید:

 

دریافت

حجم: 12.7 مگابایت
توضیحات: چرا مهاجرت نمی کنم؟

 

۱ نظر ۲۸ آبان ۰۰ ، ۱۷:۵۶
سامان عزیزی
جمعه, ۷ آبان ۱۴۰۰، ۱۲:۴۴ ب.ظ

وعده بهشت

" آنهایی که بهشت را روی زمین وعده می دهند، هرگز چیزی بجز جهنم نساخته اند." کارل پوپر

پی نوشت: فکر می کنم بتوانم چندین صفحه برای توضیح و تفسیر این جمله بنویسم، اما مصداق هایش در بستر های مختلف و حوزه های گوناگون آنقدر زیادند در اطرافمان، که کمی به همان ها فکر کنیم کافی است. آنقدر آشنا و تکراری هستند که آدم نمی داند چطور هنوز هم خریدار دارند. با وجود این خودم هم گاهی که به خودم می آیم، می بینم در حال گوش دادن به همین وعده، در لباسی تازه هستم!

 

۰ نظر ۰۷ آبان ۰۰ ، ۱۲:۴۴
سامان عزیزی

پیش نوشت: بر اساس فرهنگ دهخدا و معین، "شطح" را در کاربرد رایج آن به کلامی تعبیر می کنند که ظاهری کفرآمیز دارد و از زبان عارفان جاری می شود(اغلب در وقتهایی که کانکشن به شدت برقرار است و پهنای باند غوغا می کند).

من در چنین حالی نیستم.

اما شطح معنای دیگری هم دارد(رجوع کنید به فرهنگ دهخدا): کلمه ای که بدان بزغاله ی یکساله را رانند و زجر کنند.

در این حال هم نیستم! ولی بخاطر اینکه تیتر مطلب خیلی بیربط نباشد شاید بشود گفت که به این معنای دوم نزدیک ترم.

 

* فکر می کنم با هر متر و معیاری که حساب کنیم، تصمیم به تزریق واکسن کرونا، یک تصمیم صرفاً شخصی و فردی نیست. برای هر کسی که در جوامع بشری زندگی می کند این تصمیم به سلامت جمعی هم مرتبط است و شخص نمی تواند با چنگ انداختن به بحث آزادی های فردی و اصول لیبرال تصمیمش را توجیه کند.

چیزی که تا کنون در چنین افرادی مشاهده کرده ام این است که اکثریت شان حتی نمی توانند دو دقیقه در مورد حقوق و آزادی های فردی و اصول لیبرال صحبت کنند طوری که کودن به نظر نرسند و کلامشان سرشار از تناقض نباشد.

به نظرم چنین افرادی را تحریم کنیم و به هیچ وجه ملاقات نکنیم و در هیچ جمعی هم راهشان ندهیم، و خیالتان هم راحت باشد که با چنین کاری هیچ کدام از اصول لیبرال را زیر پا نگذاشته اید.

 

* تعدادی کودن در فضای مجازی راه افتاده اند و از عوارض واکسن های کرونا می گویند و مردم را از تزریق واکسن منع می کنند. استدلال هایشان آنقدر آبکی است که ارزش جواب دادن هم ندارند. فکر می کنم اگر ضریب هوشی شان کفاف بدهد فقط یک جمله برای ساکت کردنشان کافی است. همانطور که نسیم طالب می گوید ریسک واکسن یک ریسک خطی است ولی در مقابل ریسک ویروس(و پاندمی) ریسکی غیر خطی است. (طبیعتاً منظور از ریسک، ریسک سلامت جمعی است)

 

* به نظرم حماقت کسانی که کورکورانه و بدون هیچ تحقیق و پژوهش قابل اتکایی از کارایی طب سنتی در مقابل کرونا دفاع می کنند دقیقاً هم سنگِ حماقت کسانی است که کورکورانه و بدون هیچ تحقیق و پژوهش قابل اتکایی کارایی طب سنتی در مقابل کرونا را رد می کنند.

 

* انگار مرض دو قطبی سازی دارد به همه جای جامعه نفوذ می کند که طب سنتی و طب مدرن هم از آن جان سالم به در نبرد. کسی که اندک دانشی درباره تاریخ بشر و تاریخ طب داشته باشد می داند که واژه های طب سنتی و طب مدرن از اساس بی معنی اند. اینها اصلاً نباید در مقابل هم قرار داده شوند طوری که شنونده احساس کند از دو مفهوم متفاوت صحبت می شود. مثل این است بیائیم و بگوئیم "فیزیک سنتی" و "فیزیک مدرن" و اینها را در مقابل هم قرار دهیم. سنتی و مدرن نداریم، بلکه سیرِ تکاملی طب داریم.

 

* اصولاً اگر به چیزی به اسم "طب سنتی" هم اصالت بدهیم، بنا بر تعریف علم و دامنه ی تحت پوشش آن، طب سنتی حوزه ای "علم گریز" یا "شبه علم" نیست(البته اگر پسوند های عجیب و غریب دیگری که به واژه طب می چسبانند را نادیده بگیریم! مثل طب اسلامی و طب یهودی و طب اجنه و الخ). چون به نظر می رسد که هر گزاره ای در این حوزه، "ابطال پذیر" خواهد بود و متخصصان حوزه پزشکی و طب، به جای اینکه شبیه سیاستمداران مشغولِ مناظره و مجادله و تکه پاره کردن همدیگر باشند می توانند در چارچوب آزمایش های علمی به بررسی گزاره های مختلف طب سنتی بپردازند. این کار باعث می شود که چیزهایی که جواب می دهند مشخص شوند و برای مردم هم قابل اتکا شوند و چیزهایی که جواب نمی دهند و جزو چرندیات هستند رد شوند و دور ریخته شوند.

 

* اگر تاریخ خوانده باشید احتمالاً تائید می کنید که معمولاً هسته های ادیان و مذاهب و قبایل از دانش طبی به عنوان یکی از ابزار های نفوذ و قدرت در میان پیروانشان استفاده می کردند. بنابراین اگر می خواهید در مورد طب سنتی صحبت کنید ابتدا باید به صورت شفاف این واژه را مفهوم پردازی کنید و بگوئید منظورتان از طب سنتی دقیقاً کدام طب سنتی است.

مثلاً اینکه به شما بگویم که مصرف برگ نعنا باعث از بین بردن نفخ شما می شود یا بگویم ارواح خبیثه در کالبد شما نفوذ کرده اند و وقتی خشمگین می شوند شما را باد می کنند تا منفجر شوید و بیائید با خوردن این برگ نعنا که در آب مقدس تطهیر شده این ارواح را نابود کنید، دو گزاره متفاوت از طبی هستند که همه سنتی می نامندش!

 

* طب سنتی در کشور ما به خاطر بی توجهی و نادیده گرفتنش از سمت پزشکان و محققان و نهاد های مسئول، حوزه ی بی صاحبی است. طوری که هر کس از خانه قهر می کند به فروش و تجویزِ عنبر نسارا و روغن بنفشه رو می آورد و مردم هم فکر می کنند هر چیزی که شبیه قرص و کپسول و آمپول نباشد لابد طب سنتی است!

 

* به نظرم مدعیان طب سنتی، خودشان بزرگترین دشمنانِ آنند. حتی اگر چیزهای مفیدی از این دانش کهن باشد که دردی را از مردم دوا کند و به سلامت بشر کمک کند(که از نظر من-البته در حد سواد و تجربه اندکم- چنین پتانسیل هایی را دارد) این مدعیان با ادعاهای گزاف و رویکرد های غیرعلمی شان، هم مردم و هم محققین را از این حوزه فراری می دهند. نمی دانم شاید تعمدی هم در کار باشد از هر دو طرف ماجرا. جنگ نان باشد شاید!

 

پی نوشت: من سررشته ای از طب و پزشکی ندارم. یکی از دوستان وبلاگی ام! چندبار کامنت گذاشت و اصرار داشت که چرا در قبال این دو قطبی موضعت را اعلام نمیکنی؟! نمی دانم چرا فکر کرده بود که کار من ربطی به طب و پزشکی دارد. البته بیربط هم نیست ولی ربطش از این ربط هایی که این دوستم فکر کرده بود نیست.

در هر صورت گفتم جهت خالی نبودن عریضه و آپدیت وبلاگ چند خطی برای دوستانم بنویسم.

 

۰ نظر ۲۳ مهر ۰۰ ، ۰۱:۳۷
سامان عزیزی
جمعه, ۲۲ مرداد ۱۴۰۰، ۰۳:۱۴ ب.ظ

وطن درد

وطن درد، یکی از انواع درد هایی است که ممکن است در زندگی بِکشیم. چیزی شبیه سر درد یا دل درد.

اگر بخواهم دقیقتر بگویم، یکی از انواع "رنج" هایی است که ممکن است بکشیم.

 

در مورد مفهوم پردازیِ واژه "وطن درد"، امیدوارم فرصت و حوصله اش را داشته باشم که بعداً آنرا به سرانجامی برسانم و کاملاً تشریح کنم که وقتی از وطن درد صحبت می کنم دقیقاً از چه چیزی صحبت می کنم.فقط این را بگویم که معنای وطن درد برای من بسیار گسترده است و با ژست گرفتن های سیاسی ای که می بینیم بسیار متفاوت است. اینها را هم شامل می شود اما بسیار گسترده تر از اینهاست. به هر حال، هر چند مفهوم پردازیِ آن لازم است ولی بعید میدانم که آنقدر واژه بیگانه ای باشد که نتوانید با آن ارتباط برقرار کنید.

کاری که امروز می خواهم انجام  دهم، بررسی پراکندگی و انواع وطن درد در سطح جامعه است. یعنی خوشه بندی و دسته بندی آن. طبیعتاً این دسته بندی ها همگی از نوع تحلیل و بررسی ذهنی هستند و هیچ ادعایی مبنی بر دقیق بودن یا قابل استناد بودن شان ندارم، ولی خودم در تحلیل و ارزیابی خودم و دیگران از آنها استفاده می کنم و آنرا دسته بندی مفیدی می دانم، مگر آنکه شواهد جدیدی مبنی بر غلط بودنشان پیدا کنم.

 

وطن درد، همانطور که از نامش پیداست درد کشیدن برای وطن است. در واقع ریشه های این درد را باید در وطن دوستی، انسان دوستی، مردم دوستی، جامعه دوستی و زمین دوستی(از حیوان دوستی تا محیط زیست دوستی)(و البته خود دوستی!) جستجو کرد.

همینجا می خواهم دوتا نتیجه بگیرم: اول اینکه، من وطن درد(از نوع واقعی اش را. پائین تر توضیح می دم که چرا می گویم"واقعی") را دردِ ارزشمند و مفیدی می دانم و برای همه کسانی که از این درد، رنج می کشند احترام زیادی قائلم. دومین نتیجه اینکه،  از زاویه ی این بحث مردم دو دسته می شوند، یا وطن درد دارند یا ندارند. کاری به شدت دردش ندارم، چون طبیعتاً شدت این درد هم یک طیف از وطن درد کم تا زیاد خواهد بود. حتی می شود یه وطن درد حاد و مزمن هم فکر کرد. که فعلاً این بحث ها از حوزه مطلب امروز خارجند.

البته فکر می کنم در شرایط خاصی، تقریباً همه مردم به این درد مبتلا می شوند که احتمال میدهم ریشه ی این مورد به همان خود دوستی(حب ذات) بر می گردد. اما این حالت و وضعیت خاص، استثناست و از دایره ی بحث امروز خارج.

 

وطن درد از آن دردهایی است که اکثراً دوست دارند به نمایشش بگذارند(حتی فارغ از اینکه که این درد را دارند یا نه!) و تبدیل به مد روز هم شده است. در واقع به نوعی به نمایش دهنده اش اعتبار می بخشد(چه صریح باشد چه ضمنی). قطعاً همیشه اعتبارِ مانا و ماندگاری نیست چون در طول زمان و بر اساس واکنش ها و اقداماتِ نمایش دهنده، این اعتبار بالا و پائین می شود.

فکر می کنم با ظهور شبکه های اجتماعی، این جنبه ی وطن درد(اعتبار بخشی) بسیار پر رنگ تر از سابق شده است.

نتیجه ی بعدی را هم بگیریم: پس هر وطن دردی که مشاهده کردیم وطن درد واقعی نیست. به همان دلیل ساده ای که عرض کردم، چون نمایش این درد منافعی برای نمایش دهنده اش دارد.

این مقدمات را گوشه ذهنتان داشته باشید تا برویم سراغ دسته بندی:

 

* دسته اول: کسانی که وطن دردشان را به صورت صریح جار (و اغلب با جنجال) می زنند(و البته باهوشتر هایشان به صورت ضمنی) و هدف شان از این نمایش، هموار تر کردن راهشان برای رسیدن به پست و مقام در سازمان های داخلی و حکومتی و یا کسب منافع از راه های پیچیده ای است که کمتر به ذهن آدمها خطور می کند! شاید دادن نامِ "رزومه سازان داخلی" چندان از ماهیت این دسته دور نباشد. اگر بخواهیم کمتر سختگیری کنیم، ویژگی های شخصیتی و تیپ و ظاهرشان هم قابل دسته بندی است. اغلب اوقات از دو حالت خارج نیستند! ولی فکر کردن به این دو حالت را برای خودتان می گذارم.

 

* دسته دوم: کسانی که وطن دردشان را به صورت صریح جار (و اغلب با جنجال) می زنند(و البته باهوشتر هایشان به صورت ضمنی) و هدف شان از این نمایش، هموار تر کردن راهشان برای رسیدن به موقعیت های گوناگون و کسب منافع در خارج از کشور است. برای این دسته هم نامِ "رزومه سازان خارجی" مناسب به نظر می رسد. راه ساده ی تشخیص این دسته(اغلب و نه همیشه) این است که اینها دائماً در حال تکرارِ طوطی وارِ شعار ها و تحلیل های اپوزوسیونِ خارج نشین هستند(مثلاً تحلیلگران بی بی سی و اینترنشنال!). بارها در زندگی ام کسانی را دیده ام که قصد مهاجرت داشته اند و به دنبال جایگاهی در میان اپوزسیونِ کشورهای ایرانی نشین بوده اند و با یکسری اقدامات، طوری که باعث حبس طولانی مدت و بدبخت شدنشان در داخل نشود! رزومه ای برای خودشان ساخته و راهی سرزمین آرزوهایشان شده اند.

لطفاً دقت بفرمائید که جملات بالا به این معنی نیست که همه ی اپوزوسیون های خارج نشین یا تحلیلگرانِ محترمشان اینطوری یا اونطوری هستند. برخی از این افراد، جزو سه دسته ی آخر این تقسیم بندی قرار می گیرند که در ادامه خواهم گفت. پس هدفم از اشاره به این موارد، برای کمک به تشخیصِ دسته ی دوم بود و نه قرار دادنِ همگی اپوزوسیون یا تحلیلگرانشان در این دسته.

تعدادی از این عزیزان هستند که بالاترین فداکاری ها را برای وطن و مردمشان کرده اند و مجبور به مهاجرت شده اند.

 

* دسته سوم: اگر دو دسته اول هدفی را نشان کرده بودند و از نمایش وطن درد به عنوان یکی از ابزارهای دستیابی به هدفشان استفاده می کردند، این دسته هدف ِ چندان واضحی را دنبال نمی کنند. شاید بشود "رزومه سازان همینطوری" صدایشان کرد. با توجه به اینکه وطن درد را می توان در دسته ی "فضیلت ها" جا داد، شاید بهترین توصیف از این دسته "فضیلت نمایی" باشد. شبکه های اجتماعی و ابزارهای دیجیتال هم کمک کرده اند که شاهد حضور پر رنگِ این دسته در سطح جامعه باشیم.

 

پس این سه دسته از آنهایی هستند که وطن درد، از راه های مختلفی منافع شان را تامین می کند. و تاکید بر این نکته لازم است که منافع این افراد غالبا با منافع جمعی همسو و همراستا نیست.

اگر کمی در زندگی این سه دسته دقیق شوید خواهید دید که به صورت بسیار شیک و مجلسی! از هر فرصتی و از روش های مختلفی(رشوه-پارتی بازی-رانت-باند بازی-و غیره) برای چپاول مردم و افزودن بر پول هایشان بهره می برند. (این مورد را صرفاً جهت راهنمایی عرض کردم!)

 

 

سه دسته ی بعدی کسانی هستند که به نظر من وطن درد واقعی دارند. در واقع ریشه ی وطن دردشان اغلب ریشه در آن ریشه هایی دارد که بالاتر اشاره کردم.

تشخیص این دسته ها سخت است اما حداقل دو روش برای تشخیصشان هست:

اول: اگر بخواهم خیلی عامیانه و سرراست بگویم، اینها برای وطن دردشان هزینه می دهند(از کم تا زیاد) و انواع هزینه کرد ها(از همه منابعشان، از وقت و مال و انرژی و جان).

دوم: مشاهده رفتار و اقدامات و واکنش هایشان در طول زمان.

فکر می کنم این دو روش تشخیص اولیه را باید توامان اعمال کنیم. چون سه دسته اول هم هزینه می کنند. هرچند نه در راستای وطن دردشان!

 

* دسته چهارم: همانطور که اشاره کردم این دسته، وطن دردشان واقعی است ولی بخاطر بی سوادی یا کم سوادی، اقدامات و رفتار و واکنش هایشان چندان برای وطن شان مفید یا سازنده نیست. در واقع به همان دلیلی که گفتم نمی توانند درک و تحلیل و شناخت درستی از شرایط داشته باشند و اغلب تحت تاثیر احساساتشان موضع گیری و تصمیم گیری می کنند یا اینکه از طریق دیگران(این دیگران ممکن است هر کدام از این دسته ها باشند ولی متاسفانه اغلب شامل سه دسته ی اول هستند) احساساتشان هدایت می شود. خلاصه کنم: سنگفرش جهنم و نیّات خیر!

 

* دسته پنجم: این دسته هم وطن دردشان واقعی است و هم سواد و دانشِ کافی برای موضع گیری و تصمیم گیری در این زمینه را دارند. متاسفانه اغلبِ این افراد کم سر و صدا و بی سر و صدا هستند و سایر دسته ها کمتر از وجود و حضورشان بهره مند می شوند. بیائید فرض کنیم که "وطن درد"، اهداف توسعه ای را دنبال می کند. مطمئناً می دانید که توسعه، فقط توسعه سیاسی نیست و جنبه های مختلفی دارد(اقتصادی و فرهنگی و ...).درست است که جنبه های مختلف توسعه را نمی شود به طور کامل از هم تفکیک کرد اما قطعاً نمی شود همه را هم یکی فرض کرد. یکی از بزرگترین حماقت هایی که ما و گاهی خودشان، در حقِ این دسته انجام می دهیم این است که  از اینها انتظار داریم یا آنها را ترغیب می کنیم که حتماً به سمت موضع گیری ها و ژست گرفتن های سیاسی بروند و صرفاً مطالبه گرِ توسعه سیاسی باشند.

از نظر من اغلب افراد این دسته، مثل سرمایه ها و منابع این مملکت هستند که نباید هدرشان بدهیم(مثل همه ی منابعی که دسته جمعی مشغول هدر دادنشان هستیم). مثلاً فردی که دانش و سواد اقتصادیِ فوق العاده ای دارد و می تواند نقش بسیار مفیدی در توسعه اقتصادی این کشور داشته باشد یا با آموزش های مفید و ساده، سواد اقتصادی مردم را بالا ببرد که بدانند چه چیزی را در این حوزه مطالبه کنند و گول نخورند، چرا باید حتماً به سمت موضع گیری و ژست های سیاسی هدایت کنیم؟ به نظرم در اینجا آن اصطلاحِ "واجب کفایی" می تواند راهگشا باشد. توسعه سیاسی هم یکی از پایه های توسعه است اما همه ی آن نیست. خوشبختانه یا بدبختانه، به تعداد کافی و حتی بسیار بیشتر از کافی، آدم در این زمینه داریم، لطفاً حواسمان باشد که برای پایه های دیگرِ توسعه هم آدم لازم داریم. خیلی مراقب باشیم که آدم های شایسته و با سوادی که دردِ وطن هم دارند را خواسته یا ناخواسته به کدام سمت هل می دهیم.

صادقانه بگویم، از سه دسته اول حالم به هم می خورد(از دسته سوم هم بیشتر!) ولی از کسانی که افراد دسته پنجم را از روی بیشعوری و شور و هیجان و بی سوادی، به سمتِ شعاردادن ها و ژست گرفتن های صرفاً سیاسی سوق می دهند، خیلی بیشتر حالم به هم می خورد.

البته از این دسته(پنجم)، بخاطر دانش و سواد و درایتشان انتظار می رود که تحت تاثیر این تهیج کردنها قرار نگیرند اما بارها به چشم خودم دیدم که این اتفاق افتاده است. اینها هم انسانند و ممکن است بخاطر حماقت های ما و لجاجت بر حماقت هایمان تحت تاثیر قرار بگیرند.

 

* دسته ششم: این دسته حد نهاییِ وطن دردند. در حدی که به مرحله ی "ایثار" می رسند. اشتباه نکنید! ما در مورد میدان جنگ صحبت نمی کنیم. کسی که بخاطر عقیده اش حاضر است خون دیگران را بریزد منظورم نیست. منظورم کسی است که حاضر نیست جان هیچ کسی را بخاطر عقیده اش بگیرد اما از جان خودش مایه میگذارد.

به هرحال از نظرم تعداد افراد این دسته آنقدر کم است که سهم ناچیزی در پراکندگی دسته های ششگانه ما دارد. در واقع فکر می کنم در تاریخ معاصرمان تعداد انگشت شماری از این افراد داشته ایم.

 

سه دسته اخیر را می توانیم به بی سر و صدا و با سر و صدا هم تفکیک کنیم اما جهت طولانی نشدن دسته بندی ها از خیرش می گذرم. در اصل موضوع هم تفاوتی ایجاد نمی کند. همچنین می توانستیم بر اساس میزانِ هزینه ای که هر دسته متقبل می شود دسته بندی متفاوتی انجام دهیم. اما در نهایت فکر می کنم این نوع دسته بندی ای که انجام دادم برای شناختن و تفکیک اولیه مفید است. خودتان می توانید بعد از این مرحله، دسته بندی های گوناگونی انجام دهید.

 

اما پراکندگی ای که حدس می زنم این دسته ها در سطح جامعه داشته باشند:

دسته اول: ده درصد

دسته دوم: ده درصد

دسته سوم: پنجاه و پنج درصد

دسته چهارم: بیست درصد

دسته پنجم: 4.99 درصد!

دسته ششم: یک صدم درصد

همانطور که ابتدای بحث گفتم طیف بزرگی هستند که به این درد مبتلا نمی شوند، پس سهمی که اینجا به هر کدام از این دسته ها اختصاص داده ام مختص جامعه ی آماریِ آنهایی است که چنین دردی را دارند و یا به داشتنش تمارض می کنند!

 

پی نوشت یک: لطفاً به این مسئله بسیار بسیار مهم توجه داشته باشید که اینجا از پیامد های مثبت یا منفیِ حضور و رفتارهای این دسته ها به عنوان سلول هایی از پیکره ی اجتماع صحبت نکردیم و صرفاً در مورد وطن درد و انواع آن در سطح فردی حرف زدیم.

پی نوشت دو: در اینجا شما را به تفکر و تعقل بیشتر در این دسته بندی ها دعوت می کنم چنانکه خداوند متعال می فرماید "در آن نشانه هایی است برای آنها که تفکر می کنند"!

پی نوشت سه: فکر می کنم با کمی تغییرات، می توان این دسته بندی ها را برای انواع "فضیلت های محبوب خلق" انجام داد.

 

۰ نظر ۲۲ مرداد ۰۰ ، ۱۵:۱۴
سامان عزیزی
پنجشنبه, ۳ تیر ۱۴۰۰، ۰۱:۳۵ ب.ظ

مدل حکمرانیِ چینی(دکتر محمود سریع القلم)

آیا خاورمیانه­ای­ها می­توانند مدل چینی را در کشورهای خود اجرا کنند؟ به نظر می‌­رسد حکمرانی از نوع چینی آن، مختص شرق آسیاست و در منطقۀ خاورمیانه زمینه مستعدی ندارد. در میان ده‌ها علت، دو علت بنیادی وجود دارد که رشد و حکمرانی مطلوب از نوع چینی آن را توضیح داده و نشان می دهد که چرا در خاورمیانه تحقق آن بعید است. به این دو علت در زیر می‌­پردازیم:

 

الف: علتِ اول، تغییراتِ جدی فکری در میان حکمرانان و فراکسیون­‌های نهاد حاکمیتی یعنی حزبِ کمونیست چین است. با حسِ قدرتمند ناسیونالیستی که از قدیم در چین وجود دارد، عاقلان حزب کمونیست در دهۀ 1970 با اطمینان به این نتیجه رسیدند که واقعیت­‌های جهان آن نیست که صاحب­ منصبان در کرملین  تعریف می­‌کنند. درست یا غلط، جهان بر اساس سرمایه، تولید، فن‌­آوری، یادگیری و تجارت مدیریت می­‌شود. تا ثروت و مازاد (Surplus) نباشد، ارکانِ دیگرِ قدرت معطل می­‌مانند.  با آنکه سلسله مراتب حزبِ کمونیست از دهۀ 1930 و عنفوان جوانی، با جزمیت‌­های کمونیستی شکل گرفته بود ولی ناسیونالیسم و تبحر روشی و تئوریک در فهم واقعیت، آن‌ها را در مسیری سوق داد که درآمد سرانۀ چین را از زیر 100 دلار در سال 1960 به بالای 10000 دلار در سال 2021 با جمعیتی 1.4 میلیارد نفری برسانند. 

اگر حاکمیت چین، اندیشه‌های خود را تغییر نمی­‌داد، منطقِ قدرت در نظامِ بین­‌الملل را نمی­‌پذیرفت  و در داخل خود به انسجام نمی‌رسید، چین به قطبِ دوم اقتصاد و سیاست جهانی تبدیل نمی‌­شد. در امتداد درک واقع­‌بینی، «مسئولیت حکمرانی» است که از قدیم در راهروهای قدرت و بوروکراسی متمرکز چینی‌­ها رایج بوده است. مسئولیت در مکتب کنفوسیوس جایگاه ویژه‌­ای دارد. دنگ شائوپینگ در داد و ستدهای سیاسی درون حزبی نیز بارها یادآور شده بود که حکمرانی بر یک میلیارد نفر فقیرهیچ افتخاری ندارد. آنچه زمینه را در حاکمیت چین به سوی اجماع سازی سوق داد، «درک مشترک از شرایط و واقعیت‌های درون و برون» بود زیرا که حکمرانی تنها یک تعریف معقول دارد: نهایت بهره‌­برداری از آنچه که امکان و واقعیت دارد. گاهی جامعه، تشکل و نظام حزبی دارد و از طریق این سازماندهی گفت وگو می‌کند، با دولت دیالوگ برقرار می­‌کند و بر فکر و تصمیم آنان اثر می‌گذارد، مانند انگلستان، آمریکا، سوییس و نروژ. اما در کشورهای جهانِ سوم که جامعه سازماندهی ندارد و اجازه داده نمی­‌شود که تشکل یابد یا اصولا فرهنگ تشکل را نیاموخته است، تغییر و امید به تغییر در فهم، درک، تشخیص و ظرفیت اجماع سازی دولت خلاصه می‌شود. در چنین کشورهایی، افرادی مانند نلسون ماندلا، ماهاتیر محمد، مهاتما گاندی و یا جوئن­لای پیدا می­شوند که تشخیصِ خود را در میان عمومِ فراکسیون­‌های حاکمیت به اجماع رسانده و با فکر، اندیشه و تغییر قرائت‌­های قدیم، تحول ایجاد می‌کنند.

فکر و روش جدید بدون فهم «واقعیت» امکان پذیر نیست. وقتی ترامپ رئیس جمهور شد، بلافاصله با معاهدۀ موجود نفتا NAFTA)) مخالفت کرد و گفت باید از اول مذاکره و توافق شود. دولتِ عاقلِ مکزیک در مقابل ترامپ نایستاد و بحث نکرد، توییت‌هایی که تیمِ ترامپ را مسخره کند نفرستاد، سخنرانی­‌آتشین نکرده و برای کاخ سفید خط و نشان نکشید، بلکه بلافاصله تجدید نظر و مذاکره را قبول کرد. پس از شش ماه مذاکره، طرفین به توافق رسیدند و معاهدۀ نفتا با مقداری جرح و تعدیل به معاهدۀ آمریکا-مکزیک-کانادا تغییر یافت و مکزیک کماکان سالانه بالای 600 میلیارد دلار با آمریکا تبادل می­‌کند. سیاست‌مداران هوشمند  مکزیک متوجه شدند که به خصوص در دورۀ تیلرسون، ترامپ به دنبال این بود که متفاوت بودن خود را از دموکرات ها نشان دهد. اصل قضیه، رضایتِ روانی بود. کانون تئوریک برخورد حکیمانه و عاقلانۀ مکزیک در این بود که «واقعیتِ رئیس جمهور شدن ترامپ» را پذیرفت و او را با الفاظی مانند نادان خطاب نکرد. رهبرانِ مکزیک و دستگاه متبحر دیپلماسی مکزیک که اقتصاد جهان و سیاست آمریکا را دقیق، عمیق و واقع‌­بینانه درک می­‌کنند نشان دادند که اِعمال منافعِ ملی ابتدا از فهم واقعیت­‌ها شروع می‌شود. رهبران چین نیز بعد از ریاست جمهوری ترامپ با او مذاکره کردند و در عین سخت­‌گیری و تداوم گفتگوها، مانع از بدتر شدن فضای سیاسی میان آمریکا و چین شدند؛

ب: علت دوم در موفقیت‌­های اقتصادی و دیپلماتیک چین، فرهنگ عمومی و نشأت گرفته از تعالیمِ کنفوسیوسی است. بر خلاف سیاست و فرهنگِ خاورمیانه که در آن، تک ­روی، خودمحوری، قهرمان پروری، تَفَرُد، خودحق­‌بینی (self-righteousness) و نارسیسیم موج می‌­زند، فرهنگِ چینی ، جمعی، اجتماعی و مبتنی بروفاداری به جامعه است. نمونه‌­هایی از این فرهنگ جمعی : با هم کار کردن، مشورت کردن، هماهنگ بودن، منافع جمع را دیدن، متمرکز بودن، منظم بودن، قابل اتکا بودن، به زمان حساس بودن، قانع بودن، سهم خود را از یک کلیت درست انجام دادن، درست دنبال کردن آیین نامه‌ها، وفادار بودن، سرعت در انجام وظیفه، مسئولیت قبول کردن، تخصص را پذیرفتن. به ندرت این ویژگی ها در مصر، سوریه، عراق، یمن، لبنان و افغانستان دیده می‌­شوند. بدون این سرمایه‌های اجتماعی، شاید امکان پذیر نبود که چین تولید ناخالص خود را از 60 میلیارد دلار در سال 1960 به 14300 میلیارد دلار در سال 2021 برساند و یا از 2001 تا  2021  بتواند اقتصاد خود را هفت برابر کند. جامعۀ چینی به شدت هرمی، نخبه­‌گرا و بر اساس تقسیمِ وظایف و مسئولیت شکل گرفته است. در فرهنگ کنفوسیوسی ویژگی‌هایی وجود دارد که غربی‌ها بیش از چند قرن برای تحقق آن­‌ها تلاش کرده­‌اند: پرسیدن فراوان، گوش کردن، زود قضاوت نکردن، سکوت کردن، وارد نشدن در حیطه ای که تخصص فرد نیست (Functionalism)، دقیق بودن و کارآمد بودن.

مختصاتِ فرهنگ کنفوسیوسی سابقۀ طولانی در چین دارد که امروز لازمۀ صنعتی شدن، رشد اقتصادی و سازماندهی کارآمد اجتماعی است. اما فعال کردن این مختصات نیاز به تشخیص و درک واقع‌­بینانه حاکمیت داشت. اگر چینی­‌ها واقعیت­‌های جهان را متوجه نمی‌­شدند، این سرمایه‌­های اجتماعی کنفوسیوسی بلااستفاده باقی می­‌ماندند. از این رو، درصد اهمیت علت الف در این متن، یعنی فهم واقعیت از ناحیه حاکمیت چین تا 60-70 درصد است.

حکمرانی چین، کره­ جنوبی، سنگاپور، ویتنام و اندونزی در سی سال گذشته نشان می‌­دهد که «توان فکری و تشخیص واقعیت­‌ها و ظرفیت­‌های حکمرانی دولت­‌ها» از اهمیتِ بیشتری نسبت به ماهیتِ نظامِ سیاسی یک کشور برخوردار است. در نیمۀ دوم قرن نوزده و از سال­‌های 1860 به بعد بود که حاکمیت ژاپن با تشخیصِ دقیقِ واقعیت­‌های جهان، این کشور را به تدریج با یادگیری از عموم کشورها به سوی صنعتی ­شدن، رشد اقتصادی و توانمندی ملت ژاپن سوق داد. اخیراً نیز، انتخاب کشورهای کاندید برای عضویتِ غیر دائم در شورای امنیت توسط اعضای مجمع عمومی حاکی از جایگاه بین المللی وتوان نسبی اقتصادی آنها بود: برزیل: 181 رأی، امارات: 179 رأی، گابون: 183 رأی، ایران: 1 رأی.

متوجه آینده شدن، فهمیدن رقم، دوری جستن از پیش قضاوتی و از همه مهم‌تر درک واقعیت و آشنا بودن با لوازمِ علمی و سیستماتیکِ حرکت از نقطۀ A به نقطۀ B، تحول در جامعه را به ارمغان می‌آورد. شاید در آینده با اتکا به واقع بینی، چینی­‌ها به این نتیجه برسند که آزادی‌­های مدنی و سیاسی برای یک جامعۀ با ثبات و ثروتمند، ضرورتی اجتناب ناپذیر است و دموکراسی را نیز قدم به قدم با ایجادِ نظام حزبی، آزادی رسانه ها، انتخاباتِ آزاد و گردشِ قدرت تحقق بخشند.

 

لینک این مطلب در وبسایت دکتر سریع القلم

۰ نظر ۰۳ تیر ۰۰ ، ۱۳:۳۵
سامان عزیزی