خطای ساندویچ شدن و دوریان و باقی قضایا!

پیش نوشت: تمام نتیجه گیری ها و ربط دادن هایی که در این مطلب خواهید خواند، صرفاً نظر شخصی غیر تخصصی و غیر قابل اتکای بنده است و ممکن است به انواع و اقسام خطاها و اشتباهات شناختی من آلوده باشد. هدفم از نوشتن این مطلب،صرفاً انتقال پیام استعاری آن است.

*

خطای ساندویچ شدن چیست؟

متمم در یکی از درس هایش، با استفاده از یکی از محصولات شرکت کداک این مفهوم را توضیح داده است.

شرکت کداک در شرایطی که با مشکلات متعددی دست به گریبان بود، تصمیم گرفت محصولی متفاوت به بازار عرضه کند : "کداک اکترا".

کداک اکترا، قرار بود بازاری را هدف قرار دهد که دوربین عکاسی موبایل برایش اولویت بالایی داشت.(به قول متمم، قرار بود یک دوربین موبایل دار باشد نه یک موبایل دوربین دار).

اما چیزی که در عمل اتفاق افتاد این بود که اکترا، نه توانست "موبایل بودن" را پوشش دهد و نه "دوربین بودن" را.

این ایده برای کداک، مشکلی شد روی مشکلات قبلی اش که بخاطر آنها دست به چنین کاری زده بود.

 

به این بلایی که سر کداک اکترا آمد می گویند خطای ساندویچ شدن.به عبارتی این محصول، بین موبایل بودن و دوربین بودن ساندویچ شد.

فرض کنید یکی از این دو بیضی(یا نان ساندویچ یا کله قند یا هر چیز دیگری) که کشیده ام حامل مفهوم "موبایل بودن" است و دیگری حامل مفهوم "دوربین بودن".کداک اکترا چیزی است که  ناحیه ی تلاقی نارنجی رنگ را هدف گرفته است.

سه توضیح در مورد شکل بالا:

1-مفهوم موبایل بودن و دوربین بودن را عمداً با بیضی نشان داده ام چون برخلاف تصویر همیشه آشنای دو دایره و ناحیه ی همپوشانی شان،بیضی خنثی نیست و شکل کلی آن جهت گیری دارد. می توانیم اینطور تصور کنیم که داخل این بیضی ها نقطه نیست، بلکه پر از فلش هایی است که با جهت هایشان، موبایل بودن یا دوربین بودن را تعریف می کنند.

2-بنا بر توضیحات مورد اول، در ناحیه ی نارنجی رنگ ،ما ممکن است چند فلشِ تا حدی هم جهت داشته باشیم ولی مسئله این است که وزن این فلش ها در هر یک از بیضی ها چقدر است.یعنی ناحیه ی تلاقی، برای هر یک از بیضی ها چه معنایی دارد.

3-ناحیه ی تلاقی(کداک اکترا)، به دلایل مختلف، آنقدر فلش در داخلش ندارد که بتواند یک بیضی جداگانه با یک جهت گیری متمایز تشکیل دهد و در بهترین حالت تبدیل به یک چهار ضلعی کوچکِ کج شده است.

 

خلاصه ی این سه توضیح را می توانید در شکل زیر ببینید:

اگر مثال های بیشتری از خطای ساندویچ شدن می خواهید، می توانید به برخی از کامنت هایی که دوستان متممی زیر همان درس گذاشته اند مراجعه کنید.

خطای ساندویچ شدن، فقط در کسب و کارها و محصولاتشان اتفاق نمی افتد.این خطا می تواند در بسیاری زمینه های دیگر هم دامن گیر ما بشود.

یکی از این زمینه ها، حوزه ی جهت گیری سیاسی است. چه در جهت گیری یک فرد معمولی در سطح جامعه(به عنوان مقیاس خرد) و چه در جهت گیری یک حزب یا گروه و غیره! (به عنوان مقیاس کلان).

بحثم در مورد سیستم های سیاسی-حکومتی در سطح جهان نیست(مانند دموکراسی(که تفسیر دقیق تر آن از نظرم"حکومت گلّه ای بر گلّه" است) و دیکتاتوری و الی آخر)، بلکه می خواهم کمی نزدیکتر و در لایه ای پائین تر صحبت کنم.

سال نود و دو، در شرایط اقتصادی،اجتماعی و سیاسی ای که ما در آن قرار داشتیم(و نیاز به توضیح ندارد چون احتمالاً همه ما از آن آگاه هستیم)، جریانی با شعار اعتدال(یعنی چیزی بین موبایل بودن و دوربین بودن!) به صحنه قدم گذاشت و به دلایل مختلف توانست دولت را در اختیار بگیرد.نام های مختلفی هم بر آن گذاشته شد، از جمله اصول گرای اصلاح طلب یا اصلاح طلب اصول گرا.

قطعاً تحلیل وضعیتی که در حال حاضر در آن هستیم، وابسته به عوامل متعددی است که شناخت و تحلیل آنها در دانش و تخصص من نیست. صرفاً می خواهم با عینک "ساندویچ شدن" هم نگاهی به آن بیندازم. می توانید فرض کنید که با هم داخل تاکسی یا اتوبوس نشسته ایم و گپ می زنیم!

 

چند نتیجه گیری از شکل بالا:

1-خطای ساندویچ شدن، یک روی سکه است. روی دیگر سکه استراتژی موفق ساندویچ است. به عبارتی ،وقتی مشغول صحبت با عینک خطای ساندویچ شدن هستیم، در مورد نمونه های ناموفق صحبت می کنیم. روی دیگر سکه که داستان موفق هایی است که از استراتژی ساندویچ به خوبی استفاده کرده اند را نباید از یاد ببریم.

به عنوان یک نمونه که تاحدی از فضای محصول و محصولات دور باشد، می توانم به اقتصاددانان رفتار گرا اشاره کنم که بین دو نان ساندویچِ اقتصاددانان و روانشناسان، ساندویچ نشدند و الان بیضیِ تا حدی توسعه یافته ی  خودشان را دارند.

2-آن بیضی نارنجی زمانی شکل می گیرد که مفهوم و معنای خودش را به خوبی تعریف کرده باشد و برای این معنای تازه اش، مشتری ای وجود داشته باشد.

3-اگر آن بیضی نارنجی نتواند اندازه ی خودش را، حداقل به اندازه ی بیضی کوچکتری که قرار است ساندویچش کند برساند، دیر یا زود ساندویچ خواهد شد.و اگر بتواند به این اندازه برسد، می تواند مطمئن باشد که ساندویچ نخواهد شد.بالاخره یکی از نان های ساندویچ، توانایی پوشش دادن محتویات را ندارد!

4-داخل هر بیضی، فلش ها و بردارهایی هستند که ممکن است جهت گیری های مختلفی داشته باشند(که باید هم باشند.در غیر این صورت از بیضی صحبت نمی کردیم و می گفتیم موشک!)،اما نکته ی مهم در تعریف یک "بودن" مستقل برای بیضی داستان ما، برآیند این بردارهاست.

5-قدرت هر کدام از بیضی ها برای رشد و توسعه، به تعداد خریداران "معنای آن بیضی" وابسته است.پس اگر پشت بیضی به خریداران معنایش گرم است می تواند به فکر توسعه سریعترش هم باشد.

 

ظرف چهار سال گذشته(یعنی در دوره اول)، به نظر می رسد که این محصول جدید،بین دو بیضی موجود(که البته در اندازه بیضی ها شک و شبهه فراوان است) مراحلی از ساندویچ شدن را طی کرده است و حدود چهار سال دیگر زمان دارد تا ، یا به ساندویچ شدن خود ادامه دهد و ما مردم مانند یک برش گوجه فرنگی یک لقمه ی چپش کنیم و برای همیشه فراموشش کنیم یا اینکه به فکر توسعه ی چهار ضلعی کوچکش باشد و موجودیتش را به عنوان یک بیضی تقویت کند.بیضی کوچکی که در زمان مفهوم پردازی و معنا سازی اش حداقل بیست و چهار میلیون مشتری داشته است.

*

در متمم درس دیگری هم هست که در آن، ست گادین با روایت کردن یک داستان از میوه "دوریان"، نکته ی مهمی را به ما یادآوری می کند.

میوه ی دوریان، میوه ای در جنوب شرق آسیاست که دو ویژگی اصلی دارد: ارزش غذایی بالا و بوی تهوع آور.

این میوه که مشتریان و طرفداران خودش را دارد، در آزمایش هایی که توسط "سونگ پل سوم سری" انجام شده، نمونه ی بی بوی آن هم تولید شده است.

احتمالاً هدف از تولید این نمونه ی بی بو، هدف قرار دادن مشتریان بالقوه ایست که ممکن است در سراسر جهان منتظر آن باشند.

اما ست گادین می گوید اگر من بودم، روی یک دوریان بد بوتر سرمایه گذاری می کردم.

شاید او احتمال می دهد که یک دوریان بی بو، که یکی از ویژگی های اصلی اش را از دست داده است، بین دوریان بو دار و یک میوه ی دیگر که ارزش غذایی ای نزدیک به دوریان دارد، ساندویچ شود.

به هر حال در برخی موارد(و نه همیشه)، احتمالاً یکی از راه حل های ساندویچ نشدن، پیشنهاد ست گادین باشد.

یعنی سرمایه گذاری روی مشتریانی که هم اکنون، دوریان با بوی تهوع آورش را ترجیح داده اند.

در هر صورت، بو که برود، قسمت زیادی از مزه هم از بین خواهد رفت.(می دانید که گیرنده های بویایی، تاثیر زیادی روی مزه ای که ما احساس می کنیم دارند)

امیدوارم آفرینندگان آن چهار ضلعی کوچک(که هم شامل تولید کنندگان است و هم مشتریان) تلاش کنند که هر چه بهتر و دقیق تر، تعداد بیشتری از نقطه های نارنجی رنگ را به هم وصل کنند تا بیضی این داستان، بیشتر به بیضی شدن نزدیک شود.بیضی بهتر است از راه های درست و اصولی، به فکر مشتریانش باشد و محصولش را برای حال و آینده آنها توسعه دهد و نگذارد به ساندویچی میان دو نان و نام بدل گردد.

 

پی نوشت: کلاً دنیای سیاست با روحیه ام سازگار نیست و همیشه از وارد شدن به این دنیا پرهیز کرده ام.اینکه پرهیز می کنم به این معنی نیست که از نقش و مسئولیت خودم به عنوان یک سلول کوچک در پیکره ی اجتماع غافل باشم و بی تفاوت.از طرفی به یکی از دوستان عزیزم  قول داده ام که هر مزخرفی هم که می نویسم،مزخرف سیاسی ننویسم.به هر حال،از هر طرف که به این مطلب نگاه کردم دیدم انقدرها هم سیاسی نیست که بدقولی حساب شود:) مگر اینکه آن دوستم به زور سیاسی اش کند!